Türkiye’de Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarına ve Platformlara İlişkin Düzenlemelerin Detaylı Analizi

Bu çalışma, Türkiye’de kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ve platformlara ilişkin düzenlemelerin detaylı bir analizini sunmayı amaçlayan kapsamlı bir tabloyu içermektedir. Tablonun hazırlanması sırasında, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda [1] yapılan değişiklikleri [2] derinlemesine inceledik ve her bir maddeyi titizlikle değerlendirerek sorumlulukları ve görevleri belirledik. Bu süreç, düzenleyici çerçevenin tüm yönlerini kavramayı ve bu düzenlemelerin uygulanmasında hangi kurum ve kuruluşların rol oynayacağını net bir şekilde ortaya koymayı gerektiren ciddi bir efor gerektirdi.

Tablo, kanunun ilgili maddelerine dayanan görev tanımlarını, bu görevlerin hangi otoritelere verildiğini ve ilgili kurumların rollerini detaylandırmaktadır. Ayrıca, her bir görev veya sorumluluğun hangi destekleyici kurumlar tarafından ele alındığını ve bu kurumların hangi teknik veya hukuki alanlarda katkı sağladığını da içermektedir. Tabloda, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ve platformların uyacakları esaslar ve yükümlülükler, detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Aşağıda yer verdiğimiz bu tablo, hem yasal düzenlemeleri anlamaya çalışan uzmanlar için hem de kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve platformların bu düzenlemelere nasıl uyum sağlayacaklarını planlayan yöneticiler için faydalı bir rehber olmayı hedeflemektedir. Bu kapsamlı çalışmanın, kripto varlık piyasasının düzenlenmesinde etkin bir kaynak olmasını ve bu alanda faaliyet gösteren tüm paydaşlara yol gösterici olmasını umuyoruz.

Görev Tanımı Görevi Gerçekleştiren İlgili Kurumlar/Kuruluşlar Diğer Detaylar
Cüzdan, kripto varlık, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti gibi tanımların yapılması SPK TÜBİTAK (Teknik değerlendirmeler) 3. Maddeye eklenen bentlerle tanımlar yapılmıştır. TÜBİTAK, teknik değerlendirmelerle ilgili görüş sunar.
Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracına ilişkin esasların belirlenmesi SPK MKK, TÜBİTAK (Entegrasyon ve teknik altyapı değerlendirmesi) Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı ve MKK sistemi ile entegrasyonu sağlanır (Madde 13).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulması ve faaliyetleri için izin alınması SPK TÜBİTAK (Bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı değerlendirmesi) Kuruluş ve faaliyet izinleri SPK tarafından verilir. Bilgi sistemleri TÜBİTAK kriterlerine uygun olmalıdır (Madde 35/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının denetimi SPK, TÜBİTAK TÜBİTAK (Bilgi sistemleri denetimi) Bilgi sistemleri denetiminde TÜBİTAK kriterleri kullanılır (Madde 35/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının uygunluk kriterlerinin belirlenmesi ve denetlenmesi SPK Ortakların mali güç, dürüstlük, ve şeffaflık kriterlerine uyumu denetlenir (Madde 35/B, 3.a).
Kripto varlıkların platformlar üzerinden alım satımına ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi SPK TÜBİTAK (Teknik özellikler ve listeleme prosedürü) Kripto varlıkların platformlarda işlem görmesine ilişkin esaslar belirlenir. TÜBİTAK teknik kriterlerle ilgili görüş sunar (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının uyacakları esaslar dışında Sermaye Piyasası Kanunu’nun diğer hükümlerine tabi olmaması SPK Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetleri için özel düzenlemeler yapılır (Madde 35/B).
Kripto varlıkların satış ve dağıtım esaslarının belirlenmesi SPK TÜBİTAK, ilgili bakanlıklar (Teknik ve hukuki değerlendirmeler) Kripto varlıkların satış ve dağıtımına ilişkin esaslar belirlenir. Teknik özellikler TÜBİTAK tarafından değerlendirilir (Madde 35/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerinin denetimi SPK Mali zorluk yaşayan hizmet sağlayıcıların faaliyetleri durdurulabilir (Madde 99/A).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetlerinde uygulanacak tedbirlerin belirlenmesi SPK İzinsiz faaliyet gösterenlere erişim engellenebilir. İnternet üzerinden yapılan ilanlar denetim altına alınır (Madde 99/A).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali denetimi ve bilgi sistemleri denetimi SPK, TÜBİTAK TÜBİTAK (Bilgi sistemleri denetimi) Mali ve bilgi sistemleri denetimi TÜBİTAK’ın görüşü alınarak yapılır (Madde 99/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, hizmetlerinin yürütülmesi sırasında meydana gelen kayıplardan sorumluluğunun düzenlenmesi SPK Hizmet sağlayıcılar, siber saldırılar ve bilgi güvenliği ihlallerinden sorumludur (Madde 99/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarına uygulanacak idari para cezalarının belirlenmesi SPK İlgili maddeler uyarınca cezalar uygulanır (Madde 103, 105).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşteri varlıklarını koruma ve ayrı hesaplarda izleme yükümlülüğünün düzenlenmesi SPK Müşteri varlıkları ayrı hesaplarda izlenir ve korunur. İflas durumunda dahi müşteri varlıkları korunur (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi SPK Yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği düzenlemeleri yapılacaktır (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yayın, ilan ve reklamlarının denetimi SPK Yasaklara aykırı reklamlar engellenebilir. Sorumlular hakkında gerekli önlemler alınabilir (Madde 99/A).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetlerinde uygulanacak tedbirlerin belirlenmesi SPK Müşteri zararları öncelikli olarak karşılanır. Şahsi iflas yolu devreye sokulabilir (Madde 110/B).
Kripto varlık saklama hizmetinin güvenli şekilde sunulması Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK, BDDK (Bankalar ve saklama hizmetleri ile ilgili denetim) Müşteri varlıkları banka hesaplarında saklanmalı ve sigorta kapsamına girmez (Madde 35/C).
Müşterilerin kripto varlıklarının güvenli, erişilebilir ve takip edilebilir şekilde tutulması Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK Tüm işlem kayıtları korunmalı ve ilgili düzenlemelere uyulmalıdır (Madde 35/C).
Müşterilerin kimlik bilgilerinin doğrulanması Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK 5549 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat kapsamında uygulanır. Müşteri kimlik bilgileri doğrulanmalıdır (Madde 35/C).
Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınıp satılması, ilk satış veya dağıtımı, takası, transferi ve saklanması Platformlar SPK Bu işlemler SPK tarafından belirlenen ilke ve esaslara göre yapılmalıdır (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşterilere karşı sorumluluğunu sınırlandıran sözleşme şartlarının geçersiz olması Platformlar SPK Müşteri şikayetlerini çözmek için etkili iç mekanizmalar kurmalıdırlar (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilgi sistemlerinin işletilmesi ve güvenliğinden sorumluluk Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK, TÜBİTAK (Bilgi sistemleri güvenliği ve işletimi) Bilgi güvenliği ihlalleri ve siber saldırılardan kaynaklanan kayıplardan sorumludurlar (Madde 99/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, kendi cüzdanlarında bulundurulmayan kripto varlıkların saklanmasına ilişkin hizmetin sağlanması Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK, BDDK (Bankalar ve saklama hizmetleri ile ilgili denetim) Müşteri varlıkları banka hesaplarında saklanmalıdır (Madde 35/C).
Platformların fiyat oluşumunun şeffaf, etkin ve adil bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması Platformlar SPK Piyasa bozucu işlemlerden kaçınılmalıdır. Platformlar gözetim sistemleri kurmalı ve önleyici tedbirler almalıdır (Madde 35/C).
Müşterilere ait kripto varlıkların saklanması ve bu varlıkların ayrı tutulması Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK, BDDK (Müşteri varlıklarının güvenli saklanması) Müşteri varlıkları kripto varlık hizmet sağlayıcının varlıklarından ayrı tutulur. Haczedilemez, rehnedilemez (Madde 35/C).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sorumluluğu altında olan kripto varlıklarla ilgili adli ve idari taleplerin yerine getirilmesi Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları SPK, MASAK (Kripto varlık transferleri ve saklama hizmetleri) Adli makamların talepleri doğrultusunda işlemler yapılmalıdır (Madde 35/C, 99/B).
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yayın, ilan ve reklamlarının denetimi ve düzenlenmesi SPK Bu tür faaliyetler SPK tarafından belirlenen esaslara uygun olmalıdır (Madde 99/A).
Yurt dışı platformların Türkiye’deki faaliyetlerinin denetlenmesi SPK Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetler izinsiz sayılır. Faaliyetler durdurulabilir (Madde 99/A).

[1] Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete. (2012, 6 Aralık). Sermaye Piyasası Kanunu (Kanun No. 6362). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6362&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5

[2] Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete. (2024). Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun No: 7518, Kabul Tarihi: 26/6/2024, 2 Temmuz 2024 tarihli ve 32236 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/07/20240702-1.htm

Sosyal Medyada Paylaş: