Bu bölümde, kripto varlıkların düzenlenmesi ve denetlenmesi sürecinde yer alan tüm kurumlar, kuruluşlar, platformlar ve diğer ilgili taraflar, kanunda tanımlanan rollerine göre sıralanmıştır. Her bir kurumun, kuruluşun veya platformun üstlendiği görevler detaylı olarak açıklanmıştır.

1. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)

• Kripto Varlık İhracına İlişkin Esasların Belirlenmesi: Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracına ilişkin esasları belirler ve bunların izlenmesi için gerekli düzenlemeleri yapar (Madde 13).
• Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının İzni ve Denetimi: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için gerekli izinleri verir; bu kuruluşların organizasyonu, sermaye yeterliliği ve faaliyetlerini denetler (Madde 35/B).
• Bilgi Sistemleri ve Teknolojik Altyapıların Denetimi: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK tarafından belirlenen kriterlere uygunluğunu denetler (Madde 35/B).
• Faaliyetlerin Durdurulması ve Yaptırımların Uygulanması: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetlerini geçici veya kalıcı olarak durdurur, yöneticilerin imza yetkilerini sınırlar veya kaldırır, gerekli idari yaptırımları uygular (Madde 99/A).
• Kripto Varlıkların Takası ve Transferi: Platformlar üzerinden kripto varlıkların alım satımı, ilk satış ya da dağıtımı, takası ve transferi ile ilgili usul ve esasları belirler (Madde 35/C).
• Yatırım Danışmanlığı ve Portföy Yöneticiliği: Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliğine ilişkin usul ve esasları belirler (Madde 35/C).
• Reklam ve Ticari İletişimler: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının reklam ve ticari iletişimlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi konusundaki esasları belirler (Madde 35/C).
• Müşteri Kimlik Doğrulama ve İç Kontrol Sistemleri: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşteri kimlik doğrulama süreçlerini ve iç kontrol sistemlerini kurmalarını zorunlu kılar (Madde 35/C).
• Kripto Varlıkların Saklanması: Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıkların saklanması için yetkilendirilmiş kuruluşların belirlenmesi ve denetimini sağlar (Madde 35/C).

2. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)

• Bilgi Sistemleri ve Teknolojik Altyapı Kriterlerinin Belirlenmesi: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına ilişkin teknik kriterleri belirler ve bu alanda danışmanlık sağlar (Madde 35/B).
• Kripto Varlıkların Teknolojik Değerlendirmesi: Kripto varlıkların teknolojik özelliklerinin değerlendirilmesi ve uygun görülmesi durumunda, bu varlıkların platformlarda satış ve dağıtımına izin verilmesi konusunda görüş sunar (Madde 35/B).
• Saklama Hizmetleri İçin Teknik Kriterlerin Belirlenmesi: Kripto varlıkların saklanmasına yönelik teknik kriterlerin belirlenmesi ve bu alanda faaliyet gösteren kuruluşların denetimi konusunda SPK’ya destek verir (Madde 35/C).
• Yıllık Gelirlerden Pay Alınması: Platformların yıllık gelirlerinden belirli bir payın TÜBİTAK bütçesine aktarılmasını sağlar ve bu fonların blokzincir teknolojilerinin geliştirilmesinde kullanılmasını yönetir (Madde 130).

3. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları

• İzin Alma Zorunluluğu: Faaliyetlerine başlamadan önce SPK’dan izin alır ve gerekli düzenlemelere uyar (Madde 35/B).
• Bilgi Sistemleri ve Teknolojik Altyapıların Uygunluğu: TÜBİTAK’ın belirlediği teknik kriterlere uygun bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılar kurar ve işletir (Madde 35/B).
• Müşteri Kimlik Doğrulama ve İç Kontrol Sistemleri: Müşteri kimlik doğrulama süreçlerini ve iç kontrol sistemlerini kurar ve yönetir (Madde 35/C).
• Müşteri Varlıklarının Saklanması: Müşterilere ait nakit ve kripto varlıkların güvenli bir şekilde saklanmasını sağlar ve bu varlıkları hizmet sağlayıcının mal varlığından ayrı tutar (Madde 35/C).
• Müşteri Şikayetlerinin Yönetimi: Müşterilerin işlemlerine ilişkin itirazlarını ve şikayetlerini etkin şekilde çözecek dahili mekanizmalar oluşturur (Madde 35/C).
• Reklam ve Ticari İletişim: SPK tarafından belirlenen esaslara uygun reklam ve ticari iletişim faaliyetleri yürütür (Madde 35/C).
• Yatırım Danışmanlığı ve Portföy Yönetimi: Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yönetim hizmetlerini SPK düzenlemelerine uygun şekilde sunar (Madde 35/C).

4. Platformlar

• Kripto Varlıkların Listeleme ve İşlem Görmesi: Kripto varlıkların alım satımı, ilk satış veya dağıtımı gibi işlemlere ilişkin listeleme prosedürlerini oluşturur ve SPK tarafından belirlenen esaslara uygun işlemleri gerçekleştirir (Madde 35/C).
• Piyasa Gözetimi ve Düzenlemelere Uyum: Piyasa bozucu eylem ve işlemlerin tespit edilmesi ve önlenmesi amacıyla gerekli gözetim sistemlerini kurar ve önleyici tedbirler alır (Madde 35/C).
• Müşteri Varlıklarının Saklanması: Müşterilerin kripto varlıklarının kendi cüzdanlarında bulundurulmasını sağlar; saklama hizmetinin yetkilendirilmiş kuruluşlarca sunulmasını temin eder (Madde 35/C).
• Reklam ve Ticari İletişim: Kripto varlıklarla ilgili reklam ve ticari iletişimlerin düzenlenmesi ve bu faaliyetlerin denetlenmesini sağlar (Madde 35/C).
• Fiyat Oluşumu: Platformlarda fiyatların serbestçe oluşmasını sağlar, ancak piyasa bozucu işlemlere karşı önlem alır (Madde 35/C).

5. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)

• Kripto Varlıkların Saklanması: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşteri varlıklarını saklama hizmetini sunabilecek bankaların uygunluğunu değerlendirir ve onaylar (Madde 35/C).
• Nakit ve Kripto Varlık Hesaplarının Denetimi: Müşterilere ait nakit ve kripto varlık hesaplarının bankalar nezdinde tutulması ve bu hesapların denetlenmesini sağlar (Madde 46).

6. Bağımsız Denetim Kuruluşları

• Mali Denetim: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali denetimlerini gerçekleştirir (Madde 99/B).
• Bilgi Sistemleri Denetimi: TÜBİTAK veya diğer ilgili kurumların görüşleri doğrultusunda bilgi sistemlerinin denetimini yapar (Madde 99/B).

7. Erişim Sağlayıcıları Birliği

• Erişim Engelleme: İzinsiz kripto varlık faaliyetlerinde internet erişiminin engellenmesine yönelik kararların uygulanmasını sağlar (Madde 99/A).

8. Cumhuriyet Savcılıkları

• Soruşturma ve Kovuşturma: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin zimmet suçlarına dair soruşturma ve kovuşturma işlemlerini yürütür (Madde 115/A).

9. Mahkemeler

• Yargılama ve Karar Verme: Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile ilgili davaların yargılanması ve zimmet suçları hakkında karar verilmesini sağlar (Madde 115/A).
• Şahsi Sorumluluk Kararları: Yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerin şahsi sorumluluklarına dair iflas kararları verir (Madde 110/B).

10. Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK)

• Müşteri Kimlik Tespiti: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşterilerinin kimliklerini tespit etme yükümlülüklerine ilişkin düzenlemeleri yapar (Madde 35/C).

11. Yatırım Kuruluşları

• Müşteri Varlıklarının Yönetimi: Bankalarda müşteri varlıklarının ayrı hesaplarda izlenmesini sağlar ve bu hesapların kredi teminatı olarak gösterilmesini engeller. Ayrıca, bu hesaplara yönelik herhangi bir blokaj, rehin veya benzeri kısıtlama uygulanmamasını temin eder (Madde 46).
• Faaliyet Raporlama: Yatırım kuruluşları, müşterilere ait nakit varlıkların bankalar nezdinde tutulduğu hesapları düzenli olarak izler ve SPK’ya raporlar (Madde 46).

12. ATM ve Elektronik İşlem Cihazı Operatörleri

• Faaliyetlerin Sonlandırılması: Kripto varlıkların nakde çevrildiği ve transfer işlemlerinin yapıldığı ATM ve elektronik işlem cihazlarının faaliyetlerini, ilgili düzenlemelere uygun olarak belirlenen süre içinde sonlandırır (Geçici Madde 11).

13. İlgili Kamu Kurumları ve Kuruluşlar

• Teknik Raporlama ve Değerlendirme: Kripto varlıkların teknolojik altyapılarının değerlendirilmesi, uygun bulunması ve platformlarda satış ya da dağıtımına izin verilmesi süreçlerinde SPK’ya teknik raporlar sunar. Bu süreçte TÜBİTAK ve diğer ilgili kamu kurumları, teknolojik özelliklerin ve altyapıların değerlendirilmesinde rol oynar (Madde 35/B).
• İlgili Mevzuat ve Düzenlemelerle Uyumluluk: Kripto varlıklarla ilgili diğer mevzuattan kaynaklanan görev ve yetkileri saklı tutarak, bu alanlardaki düzenlemelerle uyumluluğu sağlar ve denetler (Madde 35/B).

14. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının Ortakları ve Yöneticileri

• Mali Güç ve Dürüstlük: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortakları ve yöneticileri, mali güç, dürüstlük ve itibar gibi niteliklere sahip olmalı; belirlenen yasal kriterlere uygun olmalıdır (Madde 35/B).
• Sermaye Yeterliliği: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sermaye yeterliliğini sağlamak ve sürdürmekten sorumludur (Madde 35/B).
• Şeffaflık ve Açıklık: Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olmasını sağlamakla yükümlüdürler. Bu kapsamda, yapılan tüm pay devirleri SPK’nın iznine tabi olacak ve bu devirler kayıt altına alınacaktır (Madde 35/B).

15. Diğer Kurumlar ve Kuruluşlar

• Kamu Denetimi ve İş Birliği: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetiminde, SPK ve diğer kamu kurumları arasında iş birliği yapılır. Özellikle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali denetimi ve bilgi sistemleri denetimi gibi konularda SPK tarafından belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda gerekli destek sağlanır (Madde 99/B).^[1]

Bu detaylandırılmış görev ve sorumluluklar listesi, kripto varlık ekosisteminin Türkiye’deki düzenleyici çerçevesinde yer alan tüm oyuncuların rollerini kapsamaktadır. Her bir kurumun ve kuruluşun belirli görevleri yerine getirirken iş birliği yapacağı diğer aktörlerle birlikte çalışması, kripto varlık piyasasının güvenli, şeffaf ve düzenli bir şekilde işlemesine katkı sağlayacaktır.

^[1] Türkiye Cumhuriyeti Mevzuat Bilgi Sistemi. (2012). Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun No: 6362, Kabul Tarihi: 6/12/2012, 30 Aralık 2012 tarihli ve 28513 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır, Düstur: Tertip: 5, Cilt: 53. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6362&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5