Giriş
Kripto varlıklarla maaş ödemesi, giderek artan kripto para popülaritesinin bir yansıması olarak dikkat çekmektedir. CoinMarketCap [1] verilerine göre, günümüzde dünya genelinde 420 milyondan fazla kişi kripto para sahibi ve kripto paraların toplam piyasa değeri 1.4 trilyon dolara ulaşmış durumdadır. Başlangıçta daha çok bir yatırım aracı olarak görülen kripto paralar, artık bir ödeme aracı olarak da kullanılmakta; kripto para sahiplerinin %93’ü bu varlıklarını alışverişte kullanabileceğini belirtirken, daha önce kripto para kullanmamış olanların %59’u bu yöntemi düşünebileceğini ifade etmektedir.
Kripto varlıklarla ödeme yapmanın çekiciliği, özellikle genç kuşaklar arasında yaygınlık kazanmaktadır. Yapılan bir araştırma, Y kuşağının (26-42 yaş arası) üçte birinden fazlasının ve Z kuşağının (25 yaş ve altı) yarısının maaşlarının bir kısmını bitcoin veya diğer kripto paralarla almayı memnuniyetle kabul edebileceğini göstermektedir. Bu durum, işverenlerin çalışanlarına kripto para ile ödeme yapma seçeneklerini sunmalarını teşvik edici bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
Kripto varlıklarla maaş ödemesi yapmanın işletmelere çeşitli avantajlar sunduğu belirtilmektedir. Bunlar arasında genç ve teknoloji meraklısı yetenekleri cezbetmek, küresel çapta daha düşük işlem maliyetleri sağlamak ve ödeme süreçlerini hızlandırmak gibi unsurlar yer almaktadır. Ancak bu yöntemin bazı riskler de barındırdığı unutulmamalıdır. Kripto paraların değerindeki dalgalanmalar, çalışanların alım güçlerinde ani değişikliklere yol açabilmektedir. Ayrıca, kripto paralarla maaş ödemesi yapmanın yasal düzenlemeleri, ülkeler arasında farklılık gösterebilir ve bu durum işletmelerin yasal uyumluluk sağlamalarını zorlaştırabilmektedir.
Kripto varlıkların kullanım alanları genişledikçe, bu dijital varlıkların iş dünyasında nasıl entegre edileceği konusu giderek daha fazla tartışma konusu haline gelmektedir. Özellikle maaş ödemelerinde kripto varlıkların kullanımı, hem işverenler hem de çalışanlar açısından çeşitli fırsatlar ve riskler doğurabilir. Bu makalede, Dubai’de 2023 ve 2024 yıllarında görülen iki önemli dava ışığında kripto varlıkların maaş ödemelerinde kullanılması ele alınacak, bu gelişmelerin Türkiye’de uygulanabilirliği incelenecektir.
Dubai’de Kripto Varlıkların Maaş Ödemesi Olarak Kullanılması
Dubai, kripto varlıkların iş sözleşmelerinde maaş ödemesi olarak kullanılmasına yönelik önemli yasal gelişmelere sahne olmuştur. 2023 ve 2024 yıllarında görülen davalar, kripto varlıkların maaş ödemesi olarak yasal statüsünü şekillendiren kilit davalardır. [2]
2023 yılında Dubai mahkemelerinde görülen bir davada, bir çalışan maaşını kripto varlık olarak almak istediğini belirtmiş, ancak mahkeme kripto varlıkların değerindeki belirsizlik ve değişkenlik nedeniyle bu talebi reddetmiştir. Mahkeme, kripto varlıkların stabil bir değere sahip olmaması nedeniyle bir maaş ödeme aracı olarak kabul edilemeyeceğine hükmetmiştir. Bu karar, o dönemde kripto varlıkların bir ödeme yöntemi olarak yasal statüsünün belirsizliğini koruduğunu göstermiştir.
2024 yılında ise Dubai’de görülen bir başka dava, bu yaklaşımın değiştiğini göstermiştir. Bir teknoloji şirketinde çalışan bir kişinin maaşının bir kısmının EcoWatt tokenleri cinsinden ödenmesi kararlaştırılmıştı. İşten çıkarılma sonrası tazminat ödemesi bağlamında mahkemeye taşınan bu davada, mahkeme kripto varlıkların bir maaş ödeme aracı olarak yasal olarak kabul edilmesi gerektiğine karar vermiştir. Mahkeme, iş sözleşmesinde belirtilen kripto varlık ödemesinin yasal olarak bağlayıcı olduğuna hükmetmiş ve bu ödeme yönteminin fiat paraya dönüştürülmesine gerek kalmadan doğrudan kripto varlık olarak yapılabileceğini belirtmiştir.
Bu karar, BAE Medeni İşlemler Kanunu ve Federal Kararname Kanunu No. 33/2021 gibi yasal düzenlemelere dayandırılmıştır. Mahkeme, bu yasal düzenlemelerin kripto paranın bir maaş ödeme aracı olarak kullanılmasına izin verdiğini belirtmiştir. Özellikle, işverenlerin çalışanlarına ödeme yapma yükümlülüklerini düzenleyen genel ilkelerin, kripto paranın maaş ödeme aracı olarak kullanılmasına da uygulanabileceği sonucuna varılmıştır.
Mahkeme, iş sözleşmesinde kripto varlıklarla ödeme yapılacağına dair açık bir mutabakat olduğundan bahisle, bu ödemenin gerçekleştirilmesi gerektiğine ve çalışanın bu ödeme yöntemine dayanarak maaşını kripto varlık olarak alabileceğine hükmetmiştir. Mahkeme, işverenin kripto para ödemesini yerine getirmemesi durumunda, çalışanın bu şekilde maaş alma hakkının korunması gerektiğine karar vermiştir.
Dubai’deki bu karar, hem işverenler hem de çalışanlar için önemli bir hukuki netlik sağlamaktadır. Kripto varlıkların maaş ödemelerinde kullanılmasının yasal olarak bağlayıcı hale gelmesi, BAE’deki dijital ekonominin büyümesini ve kripto paraların daha geniş çapta benimsenmesini teşvik edecektir. Ayrıca, bu karar, diğer yargı bölgelerinde de benzer yasal çerçevelerin oluşmasına yol açabilecek bir örnek teşkil etmektedir.
Davaya konu olan bu gelişme, BAE’de işverenlerin kripto paraları maaş ödeme aracı olarak kullanmalarını ve çalışanların bu ödeme yöntemini kabul etmelerini yasal olarak güvence altına almaktadır. Bu durum, dijital varlıkların iş dünyasında kullanımını artırarak, BAE’nin finansal sistemlerinde daha yenilikçi ve esnek çözümler sunmasına olanak tanıyacaktır.
Kripto Varlıkların İş Sözleşmelerinde Kullanımı: Küresel Örnekler
Dubai’deki bu gelişmeler, dünyadaki diğer bazı örneklerle paralellik göstermektedir. Kripto varlıkların maaş ödemesi olarak kullanılması konusunda çeşitli ülkeler farklı yaklaşımlar benimsemiş ve bu konuda yasal düzenlemeler yapmıştır.
Yeni Zelanda
2022 yılında Yeni Zelanda, kripto varlık kullanarak maaş ödemelerini yasallaştıran ilk ülke olmuştur. Bu adım, kripto varlıkların değerinin belirsizliği sorununu çözmek amacıyla bazı kısıtlamalar getirilerek atılmıştır. Örneğin, kripto varlıkların bir ya da daha fazla fiat paraya dönüştürülebilir olması gerekmektedir. Ayrıca, bu ödemelerin nasıl vergilendirileceği konusunda da detaylı düzenlemeler yapılmıştır.
ABD
New York Valisi Eric Adams, göreve gelmesinin ardından ilk maaşını Bitcoin ve Ethereum kripto varlıklarına dönüştürerek almıştır.[3] Bu karar, New York’un finans merkezi olarak kripto varlıklar için de bir merkez haline gelmesini amaçlamaktadır. Benzer şekilde, Miami Belediye Başkanı Francis Suarez de belediye çalışanlarının maaşlarının Bitcoin ile ödenmesi önerisinde bulunmuştur. [4]
Japonya ve Diğer Ülkeler
Japonya merkezli GMO Internet Group, çalışanlarına maaşlarının bir kısmını kripto varlık ile ödeme seçeneği sunan ilk büyük şirketlerden biri olmuştur. [5] ABD merkezli MicroStrategy ise yönetim kurulu üyelerine Bitcoin ile ödeme yapmayı taahhüt etmiştir. Ayrıca, ABD merkezli Sequoia Holdings de çalışanlarına maaşlarının bir kısmını kripto varlık olarak alma seçeneği sunmaya başlamıştır.
Türkiye’de Kripto Varlıkların Maaş Ödemesinde Kullanılması Mümkün mü?
Türkiye’de kripto varlıkların maaş ödemesi olarak kullanılması, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde mümkün görünmemektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2021 yılında yayımladığı “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile kripto varlıkların bir ödeme aracı olarak kullanılmasına yasak getirilmiştir.[6] Ayrıca, Türk İş Kanunu m. 32 kapsamında ücret ödemelerinin yalnızca Türk lirası ile yapılabileceği belirtilmiştir.[7] Buna ek olarak, Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik uyarınca, işçi çalıştıran ve en az beş çalışanı bulunan işverenlerin maaş ödemelerini banka aracılığı ile yapmaları zorunlu kılınmıştır. Yönetmelik, işverenlerin çalışanlarına kısmen elden, kısmen banka aracılığıyla ödeme yapmasının dahi önüne geçmeyi hedeflemektedir. Bu düzenleme, işverenlerin SGK prim ödemeleri, vergisel yükümlülükler gibi yasal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlamak amacıyla getirilmiştir. Banka dışı yollarla yapılan ödemeler, çalışanlar için ispat güçlüğü ve düzensiz maaş ödemeleri gibi olumsuz sonuçlar doğurabileceğinden, bu tür ödemeler hukuka aykırı olarak nitelendirilmekte ve idari para cezası yaptırımı ile karşılaşılabilmektedir. Bu çerçevede kripto varlıkların yasal statüsü para olarak tanımlanmadığından, bu tür bir ödeme yöntemi Türkiye’de hukuken kabul edilebilir değildir.
Ancak, Dubai’de ve diğer ülkelerdeki gelişmeler, Türkiye’de de benzer bir yasal düzenlemenin yapılabileceği ihtimalini gündeme getirebilecektir. Bu elbette yasa yapıcı iradesiyle mümkün olabilecektir.
Sonuç
Kripto varlıkların Türkiye’de iş sözleşmelerinde ödeme aracı olarak kullanılması, mevcut hukuki çerçevede mümkün olmamakla birlikte, gelecekte yapılacak düzenlemelerle yasa yapıcının iradesi o yönde olursa bu durum değişebilecektir. Kripto varlıkların yasal statüsünün belirlenmesi, iş kanununda gerekli değişikliklerin yapılması ve vergilendirme ile muhasebeleştirme süreçlerinin netleştirilmesi, bu yeni ödeme yönteminin Türkiye’de uygulanabilir hale gelmesini sağlayabilecektir. Ancak, bu sürecin sorunsuz işlemesi için hem işverenler hem de çalışanlar açısından yasal güvenliğin ve hukuki öngörülebilirliğin sağlanması gerekmektedir.
[1] https://coinmarketcap.com/
[2] Cointelegraph. (2024, 19 Ağustos). Dubai mahkemesi, kripto para ile maaş ödemenin geçerli olduğunu belirtti: Hukuki analiz. https://cointelegraph.com/news/dubai-court-crypto-salary-valid-payment-law-decoded
[3] Reuters. (2021, 5 Kasım). New York Belediye Başkanı Eric Adams, ilk maaşını Bitcoin olarak alacağını söyledi. https://www.reuters.com/world/us/new-york-mayor-elect-eric-adams-says-he-will-take-his-first-paychecks-bitcoin-2021-11-04/
[4] Bloomberg. (2021, 12 Şubat). Miami Belediye Başkanı, çalışanlara Bitcoin ile ödeme teklifiyle kripto para kullanımını teşvik ediyor. https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-02-11/miami-mayor-pushes-crypto-with-offer-to-pay-workers-in-bitcoin
[5] The Guardian. (2017, 15 Aralık). Japon şirketi, çalışanlarına Bitcoin ile ödeme yapacak. https://www.theguardian.com/technology/2017/dec/15/japanese-company-paying-employees-bitcoin
[6] Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2021). Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, Sayı: 31456, 16 Nisan 2021. Erişim Linki: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38569&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
[7] Türk İş Kanunu. (2003). Madde 32 – İşçi ve işverenler arasındaki iş sözleşmelerinin feshi. Erişim Linki: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf